MTB-aandrijving afstellen – een simpele handleiding

Mountainbikes zijn nu standaard uitgerust met derailleuraandrijving. Enkele van de bekendste fabrikanten zijn Shimano en SRAM. In een ander blogbericht leggen we uit hoe een MTB-groepset is gestructureerd en hoe deze werkt.  

Of het nu Shimano Deore, Shimano XT of SRAM NX is: welke fietsaandrijving je ook hebt, het maakt nauwelijks uit bij het afstellen van de schakelapparatuur. De werkstappen zijn hetzelfde voor mechanische versnellingen. 

Ten eerste is het belangrijk om te bepalen waarom de mechanische fietsversnelling op de mountainbike niet goed werkt. Dit is de enige manier om het nauwkeurig aan te passen. Dit zijn de meest voorkomende redenen voor schakelproblemen: 

• De fiets of de versnellingskabel zijn nieuw: De versnellingskabel zet tijdens de eerste paar ritten uit, dus moet opnieuw worden afgesteld. 
• De versnellingskabels zijn vuil: Afhankelijk van het gebruik van de fiets kunnen de lijnen vuil worden, zelfs in moderne systemen met een goede afdichting. Dit geldt vooral als je vaak nat terrein gebruikt. Je kunt in onze blog lezen hoe je een mountainbike schoonmaakt zonder deze te beschadigen. 
• De derailleurhanger is niet recht: Als de derailleurhanger is gebogen door een val of contact met rotsen, kan de versnelling op de mountainbike niet meer soepel worden afgesteld. Vervang deze of laat hem rechtzetten. Zet de fiets in een middelhoge versnelling om het te controleren. Bekijk de derailleurhanger van achteren: de twee katrollen moeten precies verticaal onder de tandwielen zijn gepositioneerd. 
• Buitenkabel en kabels zijn versleten: Je kunt de status controleren door zonder te draaien van de grootste naar de kleinste tandwielen over te schakelen. De versnellingskabel wordt uitgerekt, zodat je de eindkappen van de buitenkabel kunt verwijderen. Als de behuizing is gecorrodeerd of beschadigd, wordt aangeraden om nieuwe buitenkabels en kabels te installeren.  
• Achterwiel niet vast: Controleer of het achterwiel juist in het frame is gemonteerd. Is het tussentandwiel goed gemonteerd en is de as voldoende aangedraaid? 
• Materiaalslijtage: Als er schakelproblemen zijn vanwege slijtage van de ketting en cassette, kan het helpen om de onderdelen te vervangen. 

Het achterwiel moet vrij kunnen draaien om de versnelling van je MTB af te stellen. Het is het beste om je fiets op een montagehouder te plaatsen.  

Het draaibereik van de schakelapparatuur wordt in beide richtingen beperkt door de stoppen. Deze voorkomen dat de ketting van de grootste of kleinste tandkrans af gaat. Het draaibereik wordt afgesteld met twee schroeven aan de achterkant van de schakelapparatuur. De schroef voor de hoge versnellingstop is gemarkeerd met de letter L bij Shimano en SRAM en de schroef voor de lage versnellingstop is gemarkeerd met H. 

Om de stop van de lage versnellingslimiet af te stellen, schakel je naar de kleinste tandkrans. Kijk vanaf de achterkant van de schakelapparatuur en stel de H-bout zo af dat de bovenste katrol of de jockeykatrol zich direct onder de kleinste tandkrans bevindt. Als je met de klok mee draait, beweegt de schakelapparatuur naar links. Als je in de tegenovergestelde richting draait, beweegt de schakelapparatuur naar rechts. Beweeg voorzichtig naar de juiste positie met kwart- en halve slagen. 

Schakel nu langzaam omhoog tot de ketting zich op de bovenste tandkrans bevindt. Deze mag niet bekneld raken tussen de cassette en de spaken. Controleer van achteren of de bovenste katrol in lijn is met de grootste tandkrans. De schakelapparatuur kan in deze positie worden gecorrigeerd met behulp van de L-bout.  

Schakel vervolgens geleidelijk de versnellingen van de fietsversnelling terwijl je draait. Kijk of ze goed contact maken en of de ketting centraal over elke tandkrans loopt. Als hij klikt of springt, moet je de spanning aanpassen. De spanning of kartel schroef bevindt zich op de schakelhendel, op oudere fietsen bevindt deze zich aan de achterkant van de schakelapparatuur. Als de ketting langzaam omhoog klimt, verhoog dan de spanning door de schroef vast te draaien. Als deze langzaam naar beneden schuift, verlaag dan de spanning. Draai de schroef los.  

De versnellingsbescherming specificeert hoe ver de jockeykatrol van de tandwielen is verwijderd en hoe ver de tandwielen door de ketting worden omsloten. Deze kan worden afgesteld met de B-schroef, die boven de twee stopschroeven zit. De afstand tussen de katrol en het tandwiel moet ongeveer 5 mm bedragen. Als de afstand te klein is, draai je met de klok mee. Als deze te groot is, draai dan vast.  

Als je MTB een 2by-versnelling heeft, moet de derailleur ook worden afgesteld. Net als de schakelapparatuur zijn er twee stelschroeven op de aandrijving die het draaibereik beperken. Gebruik de L-bout om de lage versnellingslimiet in te stellen en de H-bout om de hoge versnellingslimiet in te stellen. 

Zo ga je verder: 

• Stop lage versnellingslimiet: Schakel de voorkant naar het kleinste kettingblad en de achterkant naar de grootste tandkrans. Controleer de afstand van de ketting tot de binnenste deflector. Deze moet net groot genoeg zijn om een munt van 10 cent ertussen te passen. Als er te weinig ruimte is, schroef je de L-bout een beetje los. Als er te veel speling is, draai je deze vast.  
• Stop hoge versnellingslimiet: Schakel de voorkant naar de kleinste tandkrans en de achterkant naar het grootste kettingblad. Er moet een kleine opening van 1-3 mm zijn tussen de ketting en de buitenste deflector. Als deze te groot is, moet je de derailleur beperken door de H-bout iets aan te draaien. Als de ketting slipt, moet de H-bout worden losgedraaid. Als de H-bout volledig is losgeschroefd, maar de ketting nog steeds slap is, moet de spanning worden verhoogd. 
• Spanning: Voor fijnafstelling schakel je op en neer. Als de ketting niet naar beneden beweegt zonder te schokken, is de spanning te hoog. Draai de spanschroef op je schakelhendel met klok mee. Als de derailleur echter niet zonder schokken omhoog schakelt, is de spanning te laag. Als dit gebeurt, draai je de spanschroef los.  

Er zijn enkele schakelprocessen, bijvoorbeeld klein-klein of groot-groot, waarbij speling optreedt, ook al werkt de derailleur perfect.