Platte pedalen vs. klikpedalen – wat is beter?

Vroeger, toen wegfietsen nog veel met staal, leer en wol gepaard ging, plaatsten fietsers hun voeten op platte pedalen en snoerden ze toeclips vast om de voeten aan het pedaal te bevestigen. Met de ontwikkeling van de technologie lieten fabrikanten de toeclip achterwege en werd deze vervangen door een schoenplaat, bevestigd aan de onderkant van de fietsschoen. Deze paste in een mechanisme dat lijkt op het klikpedaal dat we vandaag de dag kennen.

Look was de eerste aanbieder die dit deed. Zij combineerden hun kennis uit de ski-industrie met de wereld van de fiets. De eerste wielrenners die ze gebruikten waren onder anderen grote namen uit de Tour de France, zoals Bernard Hinault en Greg Lemond. De rest is geschiedenis, zoals ze zeggen.

In het Engels worden de pedalen trouwens ‘clipless’ genoemd vanwege het ontbreken van de toeclip, terwijl je eigenlijk wel ‘inklikt’.

De mountainbikepopulatie is ongeveer gelijkmatig verdeeld over twee kampen: één met platte pedalen en één met klikpedalen. Nog niet zo lang geleden kozen professionele mountainbikers altijd voor platte pedalen, maar door het ontwerp van moderne trails bieden hogere sprongen en scherpe bochten nu meer voordeel voor renners met klikpedalen.

Een van onze eigen mountainbikers, Markus Gebhard, is vaak te vinden op zijn lokale trails als hij niet achter zijn bureau zit. We vroegen hem naar zijn favoriete pedaalsysteem. “Ik heb graag de vrijheid om mijn voet op de grond te zetten als de trail technisch of glad is of bezaaid is met boomwortels”, zegt hij. Een goed punt, vooral als je pas begint.

Platte pedalen hebben een groot oppervlak, waardoor het contact tussen schoen en pedaal toeneemt. De meeste mountainbikepedalen hebben ook kleine spikes die extra grip bieden voor je mountainbikeschoenen. Hoewel de spikes er wat gevaarlijk uitzien, kunnen ze een groot verschil maken als je afdaalt en met je gewicht speelt op de fiets.

Platte pedalen zijn prima allrounders voor lokale trails en fietsparken, maar minder voor de racefiets. Zodra je klaar bent voor de volgende stap, kun je met klikpedalen je vaardigheden naar dat zo gewenste hogere niveau brengen.

Twee van de betrouwbaarste merken op de markt zijn Shimano en Crankbrothers. Zij bieden zowel platte pedalen als klikpedalen voor de mountainbike. Ze hebben ook dubbelzijdige klikpedalen waarmee gemakkelijk kan worden ingeklikt als de seconden wegtikken.

Met de opkomst van de gravelfiets rijst de vraag of er klikpedalen moeten worden gebruikt. Fietsen op onverhard terrein kan soms technisch zijn, maar je route kan ook bestaan uit lange, stoffige paden zoals in de Strade Bianche. Dus wat nu?

Giulia Mantovani, Insights Manager bij Canyon, analyseerde de gegevens en adviseert klikpedalen voor gravelavonturen met de mountainbike. “Hoewel ik platte pedalen gebruik op mijn mountainbike, gaat het op gravel meer om uithoudingsvermogen dan om technische vaardigheden. Daarom kies ik klikpedalen”, zegt ze. Met deze setup kunnen fietsers op bepaalde secties met de fiets lopen en op woest terrein profiteren van een betere trapefficiëntie.

Tijdens een wegrit zal je waarschijnlijk maar een paar keer uit je pedalen klikken, omdat het draaiende houden van de wielen het allerbelangrijkste is. Wegfietsen wordt veel leuker als je je geen zorgen hoeft te maken over het wegslippen van je voeten van de pedalen. Onderzoeken hebben aangetoond dat klikpedalen de efficiëntie (vermogensoverdracht) verbeteren. Sommige suggereren zelfs dat ze aerodynamischer zijn.

De pedaaltechniek is zowel wetenschap als kunst; het vereist jaren oefening om het te perfectioneren (terwijl het er bij de profs zo makkelijk uitziet). Klikpedalen laten zich bergop van hun beste kant zien, omdat je je voet met het pedaal omhoog kan trekken terwijl je grote hoogten bereikt.

De meestgebruikte klikpedalen op wegfietsen zijn van het type Shimano SPD-SL. Ze zijn voordelig en vervangende schoenplaten zijn gemakkelijk online en in je lokale fietsenzaak te vinden. Net als bij de groepsets heeft Shimano een pedaal voor elk budget, van aluminium instapmodellen tot Dura-Ace-klikpedalen van carbon.

Maar Shimano is niet de enige fabrikant in een zee met pedalen: Look en Speedplay hebben eigen systemen die het bekijken waard zijn, vooral als je veel op gewicht let.

Als je net begonnen bent als fietser is het goed om een paar weken de tijd te nemen om gewend te raken aan je fiets en de setup. Zodra je vertrouwd bent met de besturing op lokale wegen, kun je de overstap maken en één worden met je fiets.

Van je fiets vallen omdat je vergat uit te klikken: het is een soort ritueel voor elke fietser – we hebben het allemaal meegemaakt. Maar als je er eenmaal aan gewend bent, is het als een tweede natuur. Voordat je het weet klik je soepeltjes in en uit bij verkeerslichten en caféstops.

Aangezien de meeste ritten naar het werk binnen stadsgrenzen plaatsvinden, vormen de regelmatige stops bij verkeerslichten en drukke knooppunten een goed argument voor platte pedalen. Je kunt je dagelijkse schoenen of sneakers dragen naar het werk, wat zorgt voor veel minder gedoe op de vroege morgen.

Woon-werkfietsen zijn veelzijdig en bieden mogelijkheden voor zowel platte als klikpedalen. Misschien voel je je comfortabel genoeg met platte pedalen, en dat is prima.

Als je enkele reis naar het werk ruim in de dubbele cijfers belandt qua kilometers of als je in alle weersomstandigheden met de fiets gaat, kunnen klikpedalen je werkrit beter maken. Er zijn specifiek fietsschoenen ontwikkeld om je voeten gedurende de hele rit warm te houden. Deze zijn vaak waterbestendiger dan normale schoenen.

Bij e-bikes is de noodzaak voor efficiënt trappen verdwenen, aangezien de motor daarvoor zorgt. Platte pedalen zijn perfect om door de stad te flitsen.

Er zijn geen regels tegen het gebruik van mountainbikepedalen op wegfietsen. Sommige mensen geven daadwerkelijk de voorkeur aan het vermijden van het waggelen met schoenplaten. Ze zijn in bepaalde omstandigheden ook praktischer, bijvoorbeeld op tours waarbij je vaker dan normaal moet op- en afstappen. Een ander voordeel is de mogelijkheid om gemakkelijk tussen fietsen te wisselen zonder een tweede set schoenen te hoeven kopen.