Gravelfiets vs. hardtail MTB: Welke is beter?

Het zou best kunnen dat je mensen hebt horen zeggen dat moderne gravelfietsen "slechts hardtail mountainbikes uit de jaren 90 met een racestuur zijn". Dat bekt natuurlijk goed, maar deze bewering is om verschillende nogal kortzichtig - niet in de laatste plaats omdat het niet langer de jaren 90 zijn en dat hardtails sindsdien flink zijn geëvolueerd. In deze gids bespreken we de verschillen tussen gravelfietsen en hardtail mountainbikes, inclusief een overzicht van het soort terrein waar elk type het best in is. 

Gravelfietsen, ook bekend als all-road bikes, lenen veel van hun geometrie van endurance racefietsen, maar met enkele aanpassingen voor stabiliteit op woester terrein. De meeste gravelmodellen, waaronder de performance gravelfiets van Canyon, de Grail, hebben een langere wielbasis en een slackere balhoofdhoek dan een traditionele racefiets, voor meer vertrouwen en stabiliteit als je off-road rijdt. Gravelfietsen hebben ook een breder stuur met flared drops voor gemakkelijkere besturing over technische secties en meer opties voor zowel comfortabele als agressieve zithoudingen.  

Hardtail mountainbikes daarentegen geven prioriteit aan trapefficiëntie en stabiliteit, met een langere wielbasis en een steilere balhoofdhoek om je in een meer rechtopstaande zithouding te brengen. Die steile hoek van de balhoofdbuis zorgt voor snellere sturing bij lagere snelheden, maar kan traag aanvoelen op vlakkere en gladdere oppervlakken. Hardtails hebben een verende voorvork, maar geen achtervering, dus ze rijden nog steeds vrij snel als je ze op een vlakke ondergrond gebruikt.  

Raadpleeg onze beginnersgids voor meer gedetailleerde informatie over de geometrie van mountainbikes.  

Verderop in deze handleiding gaan we dieper in op hoe geometrie je rijervaring beïnvloedt, maar voor nu volgt hier een korte samenvatting: 

• De zithouding van een gravelfiets is aanzienlijk agressiever dan een hardtail, maar minder agressief dan een performance racefiets. 
• Hardtails zijn meer rechtop en stabieler op woest terrein dan gravelfietsen, maar langzamer op vlakkere en gladdere ondergronden.

De maat van de banden is een van de verschillen tussen gravelfietsen en hardtails die de meeste impact hebben op je fietservaring. Omdat gravelfietsen zijn gemaakt om rond obstakels heen te navigeren in plaats van er recht overheen te rollen, zijn de banden van gravelfietsen doorgaans kleiner dan die van hardtail mountainbikes.  

Dat gezegd hebbende, is er veel crossover, vooral door de honger van gravelrijders naar frames met steeds meer speling. Onze Grizl CF SL 6 AXS is bijvoorbeeld geschikt voor banden tot 50 mm.  

Over het algemeen is het bereik voor gravelbanden 32 mm tot 55 mm (1,5" tot 1,9"), terwijl mountainbikebanden ongeveer bij 45 mm (1,8") beginnen en gaan tot 66 mm (2,6") en verder.  

Niet alleen de breedte van de banden maakt het verschil. Gravelbanden hebben een minder agressief profielpatroon dan mountainbikebanden, waardoor ze geschikt zijn voor zowel off-road als verharde omwegen. De banden met noppen die kenmerkend zijn voor mountainbikes zijn perfect om grip te behouden op rotsachtige trails, maar kunnen het lastiger maken op de weg.

Zoals we al eerder aanstipten toen we naar de geometrieverschillen tussen gravelfietsen en hardtails hebben gekeken, zullen de twee soorten fietsen zeer verschillend aanvoelen. Daarom is het belangrijk om goed na te denken over wat je uit je fietservaring wilt halen voordat je besluit welke je wilt gebruiken.  

Als snelheid je prioriteit is en je ook af en toe een pittig stukje trail aankunt, dan is een gravelfiets je ideale avontuurlijke metgezel. Gravelfietsen zijn gemaakt voor snelheid, en de overeenkomsten met racefietsen betekenen dat ze zowel de weg als ruige ondergrond goed aan kunnen. Gravelfietsen sturen ook ongeveer zoals een racefiets, met snelle performance op vlakkere, gladdere oppervlakken. Je levert echter een klein beetje in op het gebied van stabiliteit. Hoewel hij stabieler is dan een wegfiets, kunnen snelle afdalingen lastig aanvoelen als je avontuurlijke ambities je naar rotsachtige en wortelachtige berghellingen brengen, vanwege het gebrek aan vering en het over het algemeen smallere stuur.  

Hardtails blinken daarentegen uit op de afdalingen. De grotere stabiliteit, verende vork en optionele extra functies zoals dropper posts geven je extra vertrouwen als je de berg afdaalt. Het compromis met een hardtail zit in de snelheid. Hardtails zijn langzamer op het vlakke en bergopwaarts, en hun rechtere zithouding maakt dat de besturing soms wat traag aanvoelt.  

De soort uitrusting die je meeneemt kan ook een factor zijn bij het nemen van een beslissing over het type fiets. Als je epische off-roadavonturen volledig op jezelf in gedachten hebt, is het een must om voldoende ruimte te hebben om alles mee te nemen dat je nodig hebt. Gravelfietsen zijn vaak gemaakt met bikepacking in het achterhoofd, wat betekent dat ze extra bevestigingspunten hebben voor het dragen van bovenbuis-, frame- of vorktassen zonder extra straps.  

Hoewel hardtails een prima keuze kunnen zijn voor bikepackingavonturen op woest terrein, kan het lastig zijn om al je benodigdheden mee te nemen. Hardtails hebben vaak minder bevestigingsopties, en omdat veel hardtails dropper posts hebben, betekent dat het lastig kan zijn om een zadeltas te vinden die je achterband niet hindert bij lastige afdalingen.  

En vergeet niet dat extra spullen leiden tot extra gewicht, en als je fiets zwaarder is dan normaal, heb je mogelijk een paar extra tanden op je cassette nodig om je te helpen bij het beklimmen van een steile helling. De meeste moderne gravelfietsen hebben 1x setups, vergelijkbaar met die van een hardtail, maar met drop bar shifters en een verzet dat eerder aan racefietsen doet denken. Dat betekent een smaller versnellingsbereik, en je gemakkelijkste versnelling is waarschijnlijk lastiger dan de vergelijkbare gemakkelijkste versnelling van een hardtail. Als je veel beladen en heuvelachtig rijdt en je je knieën niet tot stof wilt vermalen, is de hardtail waarschijnlijk de beste keuze. 

Hoe een fiets aanvoelt is misschien wel het belangrijkste onderdeel van je fietservaring, en weten hoe hij op verschillende oppervlakken reageert is essentieel. 

Met zijn voorvering kan een hardtail zwaardere klappen opvangen dan een gravelfiets en voelt hij soepeler aan op woest terrein. De vering maakt je echter trager op gladdere en vlakkere oppervlakken, zoals asfaltwegen, zelfs als ze zijn vergrendeld. De bredere banden werken op dezelfde manier, rollen over grotere obstakels op de trails, maar creëren weerstand die je op de weg of op lichtere trails trager maakt.  

Een gravelfiets kan zich prima redden op wegen en lichtere trails, maar de smallere banden kunnen beperken waar je op ontdekkingstocht kunt gaan. De snelle en wendbare aard van een gravelfiets betekent dat, hoewel hij uitblinkt op het gebied van snelheid, gravelfietsen minder stabiel en vertrouwd kunnen aanvoelen op de trails. Sommige hybride gravelfietsen hebben ook verende voorvorken, zoals het Canyon Grizl Trail-model, waarmee je meer mogelijkheden hebt om onbekend terrein te verkennen, hoewel de veerweg korter zal zijn dan die van een traditionele hardtail.

Bij het kopen van een nieuwe fiets is het belangrijk om goed na te denken over hoe goed die fiets het op de lange termijn zal volhouden. Hoewel je fiets over het algemeen goed voor je zal zorgen zolang jij er ook goed voor zorgt, zijn er een aantal dingen waar je rekening mee moet houden bij het kiezen tussen een gravelfiets en een mountainbike.  

Hardtail mountainbikes hebben iets meer onderhoud nodig vanwege hun verende voorvork, die regelmatig moet worden onderhouden om optimaal te blijven werken. Dit is vooral relevant als je een hardtail met een luchtdemper overweegt.  

Hoewel gravel- en hardtailframes een vergelijkbare duurzaamheid hebben, is het belangrijk om goed na te denken over waar je gaat fietsen. Omdat hardtails vaak op woester terrein worden gebruikt, krijg ze meer klappen te verduren en kunnen onderdelen zoals pedalen en cranks gemakkelijker beschadigd raken dan op typische graveltrails. De kortste levensduur is waarschijnlijk voor de gravelfiets die wordt gebruikt op trails die net iets te uitdagend zijn, met grote klappen door herhaalde drops en gebrek aan vering om de impact op te vangen.

Je prioriteiten zijn altijd bepalend voor het type fiets dat het meest geschikt is voor jou. Ben je op zoek naar een lichtere en snelle fiets die licht gravel en trails aankan, maar toch zijn mannetje staat op de weg? Dan past een gravelfiets beter bij jouw behoeften.  

Of voel je je het meest thuis wanneer je van hellingen afdaalt en ben je op zoek naar een fiets die soepel en zelfverzekerd over rotsachtige paden rijdt? Dan is een hardtail mountainbike jouw ideale reisgenoot. 

Raadpleeg onze koopgidsen voor meer advies over waar je op moet letten bij een gravelfiets of hardtail mountainbike. En voor een diepere duik in welke gravelfiets het best bij jou past, bekijk de vergelijking van onze Grail- en Grizl-modellen.